#124 ⛓️💥 Underground, under welke ground?
Het vermogen nieuw te maken, nieuw te zien, te herwaarderen
‘underground is een nogal wazige verzamelnaam waaronder alle mogelijke individuen en groeperingen die buiten de gangbare moraal en normen vallen, toch aanspraak maken op hun eigen wereld. underground, subcultuur, minderheidsgroepen, allemaal bepalingen voor iets wat onder geen bepaling te vangen is. ik zal dan ook geen verdere zinloze pogingen doen, maar een zo korrekt mogelijk beeld trachten te geven van de groepen, bewegingen, individuen en kliekjes die onder het etiket ‘underground’ vallen, omdat ze blijkbaar te persoonlijk en gelukkig te talrijk zijn om in aparte hokjes te gaan stoppen, en daar moeten we nog begrip voor hebben ook, want wie zelf in een eng hokje zit vastgespijkerd van zijn vegeterend bestaan kan moeilijk de vrijheid, of althans de pogingen daartoe, van anderen verdragen.’
Dit las ik afgelopen weekend in het Verzameld werk van dichter en schrijver Jotie T’Hooft.
De onderstroom en voorlevers
Ik zag een aantal parallellen naar het boek Voorlevers.
De ‘underground’ noemen we vandaag de ‘onderstroom’.
De mensen in die onderstroom ‘voorlevers’.
Gevraagd naar een testimonial over het boek Voorlevers dat laat zien dat de nieuwe samenleving er al is, schreef ik:
‘De onderstroom die niemand ziet, bepaalt de richting op elk gebied’, zingt Stef Bos. Dit boek vertelt wat in de onderstroom leeft en beweegt. Het verandert je kijken, denken, voelen en handelen. Tegen voorlevers zelf zegt het: je bent niet gek, je staat niet alleen. Samen kunnen we het tij keren.’
Een bijbel van actieve hoop, noem ik het boek.
Het vermogen nieuw te maken, nieuw te zien, te herwaarderen
Jotie schrijft de longread die in 1976 in twee delen wordt gepubliceerd en vertelt daarin hoe de underground groeide, werd afgeknipt en wat ervan overbleef.
‘wat de konkrete winstpunten zijn is nu nog onmogelijk te bepalen; de geest van de undergroundbeweging is essentieel een vernieuwen en blijven vernieuwen van the inner self en het vermogen om ook de omgeving nieuw te maken, nieuw te zien, alles te gaan herwaarderen en de fil rouge te zien die door alles heen loopt naar een uiteindelijk doel toe: het besef een onmisbaar radertje van een grote kosmiese masjine te zijn, wiens doel Liefde is, een doel dat vele middelen heiligt.’
‘Het vermogen om ook de omgeving nieuw te maken, nieuw te zien, alles te gaan herwaarderen’ klinkt me als een goede omschrijving van wat de voorlevers in de onderstroom doen.
Welkom in de Nieuw Romantische Tijden!
Jotie was een neo-romanticus.
Een gevoelige jongen.
Hij overleed op 21-jarige leeftijd in Brugge aan een overdosis cocaïne.
Zijn grote vlucht.
Niet zomaar wordt hij de Vlaamse Kurt Cobain genoemd.
(Afbeelding doodsprentje Jotie T’Hooft, bron)
Jotie schreef over thema’s als het onvervulbare verlangen, de spanning tussen ideaal en werkelijkheid, de droom, het ontvluchten van de werkelijkheid, het verlangen naar zuiverheid.
Thema’s die raken aan de onderstroom van vandaag.
En exact ook de reden waarom de mensen in die onderstroom vaak ‘romantici’ worden genoemd.
En dat is doorgaans geen compliment.
Daarmee wordt bedoeld dat ze onrealistisch en naïef zijn, omdat ze de wereld niet zakelijk of rationeel bekijken. Dat ze vanuit een dramatiseren en te emotioneel zijn. Dat ze gefascineerd zijn door het duistere, het onverklaarbare en het onheilspellende.
Het is een kwestie van tijd …
De underground waar Jotie over schreef is brandend actueel, dat zijn ze al die afgelopen vijftig jaar ook geweest, maar vandaag maakt die underground van de sixties het meeste kans om weer bovengronds te komen.
‘Het onvervulbare verlangen, de spanning tussen ideaal en werkelijkheid, de droom, het ontvluchten van de werkelijkheid, het verlangen naar zuiverheid.’
Het zijn thema’s die aan de orde van de dag zijn.
In de Atlas van het Lange Nu duiden futurologen en chronauten Edwin Gardner en Christiaan Fruneaux onze snel veranderende wereld vanuit de grote geschiedenis, het lange nu en de diepe toekomst.
We zijn op weg naar de Homo Romanticus in de Gewortelde tijd … Welkom in de Nieuw Romantische Tijden!
Het gaat om ‘de vrijheid, of althans de pogingen daartoe’ zoals je in het citaat waar deze brief mee opende, las.
De pogingen om los te komen uit de beknelling van de Homo Economicus en je te bevrijden als Homo Romanticus is door Re-story coöperant Katrien Merlevede zo prachtig krachtig vervat in haar dichterlijk manifest ‘van krijtpak naar vrijpak’ …
Die gewortelde tijd heeft een naam … symbioceen.
Gratis duotickets voor Hello Symbiocene!
De underground waarover Jotie T’Hooft schreef, gaat veelal over de hippiebeweging van de jaren ‘60 van de vorige eeuw en handelt bovenal over muzikanten en kunstenaars als David Bowie, The Grateful Dead, Frank Zappa en Andy Warhol.
De onderstroom van vandaag komt opvallend veel voor het voetlicht in films en documentaires, zoals in die te zien zijn tijdens het filmfestival Hello Symbiocene! dat van 5 tot 12 december 2025 in Gent plaatsvindt.
Het festival verkent hoe we opnieuw aansluiting kunnen vinden bij de ecosystemen waarvan we deel uitmaken en hoe we systemische oplossingen vinden voor de grote ecologische, sociale, economische en gezondheidsuitdagingen van onze tijd.
Met dank aan Jan De Deken van het Gentse storytellingplatform Free-Floating Planet dat het festival initieert, en dat net als wij de nood aan een nieuw verhaal bepleit, mogen we drie gratis duotickets schenken.
Je kan kiezen voor festivalopener Le chant des forêts op vrijdag 5 december om 20:00 uur en drie gratis duotickets voor Geographies of Solitude op zaterdag 6 december om 11:00 uur. Gewoon een reply op deze brief en aangeven naar welke film je wil gaan, is genoeg. Bekijk hier het volledige programma van Hello Symbiocene!
De term symbioceen, het tijdperk waarin niet de mens maar het ecosysteem als geheel centraal staat, komt van milieu-filosoof Glenn Albrecht met wie je op Re-story een interview kan lezen of beluisteren …
Het symbioceen zit standaard in jouw DNA ingebakken, wek het!
“We kunnen de natuur buiten ons alleen vinden als we haar eerst in ons hebben leren kennen” zei Rudolf Steiner. Het zegt net zoals Jotie schreef dat de geest van de undergroundbeweging essentieel een vernieuwen en blijven vernieuwen van the inner self is.
Verwelkom daarom het symbioceen in je eigen leven en werken op…
Donderdag 22 januari 2026
Leven en werken in het ritme van de seizoenen
We staan niet los van de seizoenen, we zijn lente, zomer, herfst en winter. Elk seizoen heeft zijn eigen energie, thema’s en ritmes, zowel in de natuur als in ons. Deze masterclass leert je de basisprincipes van het ritme van de seizoenen en thema’s per maand om het seizoen in je dagelijkse leven en werken te integreren. De masterclass wordt gegeven door Marcel Tjepkema die al jaren met het gedachtegoed en ritme van de seizoenen werkt.
Donderdag 23 april 2026
Anders kijken met ecofilosoof Matthijs Schouten
Je bent geen verschijnsel in de wereld, je bent een verschijnsel van de wereld. In deze masterclass maakt ecofilosoof Matthijs Schouten duidelijk dat we er met het paradigma van beschouwen en duiden alleen niet komen. Er is ook een mystiek paradigma.Na deze dag ziet de wereld er anders uit, omdat je anders kijkt, anders voelt, anders handelt. Een dag van bewustwording hoe jij van betekenis bent voor jezelf, in je leven en werk en voor de aarde.
Het is aan ons
De slotwoorden van het artikel van Jotie T’Hooft in 1976 ..
‘ik hoop maar dat mijn verhaal ook duidelijk maakt dat er weliswaar een hoop goeds weer verloren is gegaan maar dat er wel degelijk nog beweging in zit en dan hangt het maar van het politieke klimaat waarin je leeft af, of die beweging zich ondergronds of bovengronds manifesteert. belangrijk is het dat die beweging er blijft en dat jij daar in de stone of de alcazar, en ik hier, niet wegzakken in de leunstoel van het establishment tot de dood erop volgt.’
Het is aan ons … 📖 🎧 Waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden
Een like, reactie en verder delen is waardevol om bereik en beraak te vergroten.
Zo kan je verhalen over en uit de Nieuw Romantische Tijd.ondersteunen en mogelijk maken. Grote dank daarvoor.
Tot over twee weken voor de Matthijs Schouten-kerstvakantiespecial.
Mischa
Dankbaar dat we onderweg op de steun kunnen rekenen van Officenter!
Wil je ook uitdrukkelijk op deze plek je steun uiten, stuur me een bericht door te replyen op deze brief.