---❤️--- Hoe ver zou jij gaan?
To the edge of your world.
Dat is de titel van een expositie van Anita Groener die Elke en Mischa deze paasvakantie in het Nederlandse Rijswijk gingen bekijken.
In hun boek Disrupt Jezelf is een afbeelding van het werk How Fragile We Are van Anita Groener opgenomen.
Het maakte hen nieuwsgierig naar meer werk van deze kunstenaar die met haar werk bevraagt wat het vandaag betekent om mens te zijn.
Groener wil je als toeschouwer laten voelen hoe kwetsbaar we als mens zijn in een tijd waarin een stijgend aantal mensen gedwongen is te vluchten voor geweld, klimaatverandering of onderdrukkende politieke systemen.
In een video-interview bij de expositie vertelt ze: “Er is eigenlijk geen edge. Grenzen maken we zelf. Kijk maar naar de vluchtelingencrisis: de grenzen gaan dicht voor vluchtelingen, die stellen we niet voor hen open.
Le Mur
Wat Anita daar vertelt doet denken aan een artikel over de film Le Mur over de gewelddadige splitsing van België. De film werd jarenlang bewaard door de Duitse filmmaker Lutz Becker.
In een interview in De Morgen (18/04/2015) zegt Lutz: “Als Berlijner heb ik aan den lijve ondervonden hoe destructief een muur kan zijn. Een muur is brutaal, rukt gemeenschappen en families uit elkaar en zorgt voor stagnatie en intellectuele verstikking.”
Scheidingsmuren als in Berlijn, Palestina of de Europese grenzen,” gaat hij verder, “bewijzen dat mensen nog altijd dieren zijn die de behoefte hebben om hun territorium af te bakenen.
Wie in het zand een lijn trekt, moet goed beseffen dat hij een scheidingslijn tussen ‘wij’ en ‘zij’ tekent. Zodra die lijn er is, weet je niet goed wat er gaat gebeuren als je ze overschrijdt: word je raar bekeken, teruggestuurd, opgepakt, in elkaar geslagen of doodgeschoten? Of gebeurt er niets? Een muur verzwakt iedereen, ook diegenen die hem bouwen.”
The Green Line
Lijnen worden grenzen. Grenzen leiden tot opsplitsing, afsplitsing.
Voor zijn project ‘The Green Line’ wandelde de Belgische kunstenaar Francis Alÿs in 2004 met een druipende pot groene verf langs de Israëlisch-Palestijnse scheidingslijn in Jeruzalem.
Francis zet met zijn video de toeschouwers aan om na te denken over grenzen in de breedste zin van het woord. Intrigerend hoe mensen hierop reageren: boos, verontwaardigd, aarzelend om de lijn over te gaan …
Het is net dat gevoel van afgescheidenheid dat ervoor zorgt dat mensen zich eenzaam voelen en in een isolement komen te zitten.
Mensen trekken muren op … uit zelfbehoud
Bovenstaande foto is gemaakt door Re-story coöperant Joris Prikken. Hij bracht de foto in bij de vraag om tijdens de coöperantendag een voorwerp mee te nemen dat de toekomst als een gezamenlijke onderneming vertegenwoordigt.
Dit is zijn verhaal bij de foto: “Waar ik vroeger, als jong en strijdvaardig activist, vocht tegen het optrekken van zulke muren en ze het liefst met de bulldozer had willen neerhalen, ben ik doorheen de jaren beginnen te beseffen dat mensen nu eenmaal muren optrekken… uit zelfbehoud.
Doorheen de jaren ben ik deze betonnen afscheidingsmuur als een symbool beginnen te beschouwen van al de imaginaire muren die mensen om zich heen bouwen, om zichzelf te beschermen.
Tegen een buitenwereld die overprikkelt, een buitenwereld die te snel verandert, te divers of gewoon te complex wordt. Niet enkel individueel, maar ook in groep. Het sociale ‘ik’ wil immers altijd ergens bijhoren.
Afgescheiden door een gemeenschappelijke muur trekken mensen zich terug bij medestanders, bij gelijkgezinden, bij medegelovigen … veilig in de eigen cocon. We zoeken er naar vriendschap, houvast en bevestiging van onze eigen identiteit. En daar is op zich natuurlijk niets mis mee.
Maar terwijl we elkaar vinden in gated communities, in virtuele echokamers of kringen waarin we elkaar omarmen, keren we ons ook, vaak onbewust, af van anderen.
Hierdoor ontstaan er overal in onze samenleving polariteiten tussen het ‘wij’ en het ‘zij’. Dit hoeft niet altijd problematisch te zijn, maar het gevaar van geestelijke doofheid voor de ‘anderen’ schuilt wel degelijk om de hoek. Vandaag groeit de legitimatie van onverschilligheid ten opzichte van de ‘anderen’ zienderogen … uit zelfbehoud.
Deze fundamentele behoefte aan ‘veiligheid' zorgt ervoor dat mensen muren bouwen waarvan ze niet willen dat ze door anderen worden afgebroken. Gebeurt dit wel, dan volgt er weerstand. Laten we betijen, dan ontstaat er afstand die het kruitvat alleen maar explosiever maakt. Net zoals in Israël nu het geval is.
Het is deze paradox, die zich op zo vele domeinen binnen onze samenleving afspeelt, die om een moedige en menselijke oplossing vraagt. Een Re-story zo je wil.
Want de enige manier om uit deze impasse te geraken is het opbrengen van de gezamenlijke moed om langs beide zijden naar deze muur toe te stappen. Elkaar uit te nodigen en echt te luisteren naar elkaars perspectief. Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid.
Hoe onmogelijk het soms ook lijkt, er ontstaat enkel een opening wanneer de tijd wordt genomen om te proberen begrijpen wat de andere beweegt. Vertrekkende vanuit het besef en het geloof dat de ‘common ground’ letterlijk onder de eigen voeten ligt.
Door te luisteren naar elkaars verhaal ontstaat er een nieuw pad. Eens men daartoe bereid is, eens men de kracht vindt om samen de richting te bepalen, dan is het kwestie, om luisterend naar elkaar, stappen te zetten in diezelfde richting.
Vroeg of laat, komen mensen altijd samen uit op het einde van die muur. Op dat moment ontmoet je elkaar, omdat je dat punt samen hebt bereikt. Dat is wat deze foto voor mij vertelt. Dat het wél kan, als we maar luisteren naar elkaar.
Achter de muur kijken
Allemaal hebben we een verhaal. Het maakt wie we zijn en waarom we doen wat we doen. Vaak zitten die verhalen achter een muur.
Het verhaal achter die muur ontdekken, dat is waar acteur en artistiek leider Stefan Perceval zich mee bezighoudt. Na de theaterschool maakte hij eerst naam als acteur met zijn rollen in films en televisiereeksen.
Sinds 2014 is hij artistiek leider van Het Gevolg in Turnhout en richt hij zich op zijn grootste kwaliteit: achter de muur kijken en daarmee mensen in hun kracht zetten: “Elke dag kom ik mensen tegen die in onze maatschappij gekwalificeerd zijn met dit of dat label of als ‘te moeilijk’ worden bestempeld, maar bij wie we dus niet achter de muur kijken.”
>>> Lees of beluister hier op Re-story het interview met Stefan Perceval >>>
Het tij keren
“We kunnen dit tij keren maar alleen als we leren een hele soort te worden door alle onderscheidingen weg te doen en de troepen bij elkaar te roepen. We kunnen het tij keren als we ons de toekomst herinneren als een gezamenlijke onderneming.”
- Marilyn Ferguson
Waar ligt jouw grens? Hoe ver zou jij gaan?
Geert, Elke & Mischa
Deze brief wordt mee gedragen door …